Ustawą z dnia 19 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1798 ze zm.; dalej: ustawa zmieniająca) nałożono na spółki komandytowo-akcyjne oraz akcyjne – wszystkie, a nie jak do tej pory, wyłącznie publiczne – obowiązek prowadzenia własnej strony internetowej, zamieszczania na niej, w miejscu wydzielonym na komunikację z akcjonariuszami, wymaganych ogłoszeń oraz ujawnienia adresu tejże w rejestrze przedsiębiorców.
Co stanowi ustawa?
Podstawowe znaczenie mają w analizowanym zakresie przepisy art. 5 § 5 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t. jedn. Dz. U. z 2019, poz. 505 ze zm.; dalej: KSH) oraz art. 38 pkt 1a i art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t. jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1500 ze zm.; dalej: KRSU).
Pierwszy z przywołanych przepisów, tj. art. 5 § 5 KSH, stanowi:
Spółka akcyjna i spółka komandytowo-akcyjna prowadzą własne strony internetowe i zamieszczają także na tych stronach, w miejscach wydzielonych na komunikację z akcjonariuszami, wymagane przez prawo lub ich statuty ogłoszenia pochodzące od spółek.
Nowy przepis art. 5 § 5 KSH wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2020 r., mimo że termin wejścia w życie zdecydowanej większości przepisów ustawy nowelizującej został zmieniony przez art. 43 pkt 7 lit. a ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875; tzw. Tarcza 3.0) na dzień 1 marca 2021 r.
Według art. 38 pkt 1a KRSU:
W dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane: […] w przypadku, gdy podmiot je posiada – adres strony internetowej i adres poczty elektronicznej;
– przy czym, prawdopodobnie ze względu na treść art. 5 § 5 KSH oraz art. 47 ust. 1 KRSU, ustawodawca nie zdecydował się na modyfikację przepisów art. 38 pkt 7 i 9 KRSU, dotyczących danych zamieszczanych w rejestrze w odniesieniu do spółek komandytowo-akcyjnych i akcyjnych.
Z kolei art. 47 ust. 1 KRSU przewiduje:
Podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców są obowiązane zgłaszać dane wymienione w art. 38 pkt 1 i 2a-15, art. 39, art. 40 oraz art. 44, a spółki akcyjne i spółki komandytowo-akcyjne – również adres strony internetowej, o której mowa w art. 5 § 5 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, a także ich zmiany, niezależnie od obowiązków wynikających z odrębnych przepisów, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Sygnalizowana wątpliwość i opcje interpretacyjne
Ewentualna wątpliwość w sposbie rozumienia w/w. przepisów dotyczy tego, czy w KRS powinien widnieć adres strony głównej spółki, czy też precyzyjny adres strony lub podstrony adresowanej do akcjonariuszy. Zgodnie z pierwszym z rozwiązań, w rejestrze przedsiębiorców należy podać stronę docelową dla akcjonariuszy; zgodnie z drugim, dominującym – adres strony głównej, a nie miejsca wydzielonego wyłącznie na komunikację z akcjonariuszami. Co interesujące, wypowiadający się w tej kwestii zwolennicy jednej i drugiej opcji uzasadniają swoje stanowisko literalną (językową) wykładnią art. 47 ust. 1 KRSU, przy czym promotorzy pierwszego z wymienionych poglądów uznają równocześnie ten przepis za „wysoce niefortunnie sformułowany”.
Houston, do we have a problem?
Trzeba przyznać, że wątpliwości w odniesieniu do opisywanego zagadnienia wydają się co najmniej zaskakującę i to z kilku powodów.
Po pierwsze – obowiązek prowadzenia strony internetowej jako medium służącego m.in. komunikacji z inwestorami nie jest w prawie polskim novum wprowadzonym przez ustawodawcę AD 2020. Jak już wskazano na wstępie, obowiązek ten został zadekretowany w odniesieniu do spółek publicznych w art. 4023 KSH ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2009 r. Nr 13, poz. 69), a w zakresie dotyczącym publikacji prospektu emisyjnego art. 47 ustawy z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539 ze zm.). Już wówczas podkreślano, że zwrot „strona internetowa”, stanowiący nieprecyzyjne tłumaczenie angielskiego terminu website, został użyty przez ustawodawcę w znaczeniu szerokim, obejmującym również witrynę internetową (serwis www), czyli zbiór powiązanych tematycznie i umieszczonych na jednym serwerze stron internetowych, których URL zawiera ten sam adres domenowy i z których jedna pełni zazwyczaj rolę strony głównej (startowej; ang. Home Page; zob. szerzej A. Herbet, w: S. Sołtysiński i in., Kodeks spółek handlowych. Suplement do Tomów I-IV. Komentarz do nowelizacji, Warszawa 2010,253-259). Wskazywano także, że całkowicie dopuszczalne jest, aby strona główna korporacyjnej witryny internetowej zawierała wyraźne odesłanie (link) do strony (szczegółowej) poświęconej walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy. Wskazany wyżej kierunek interpretacji nie był – wedle mojej wiedzy – kwestionowany.
Po drugie – rezultaty wykładni językowej oraz funkcjonalnej art. 47 ust. 1 w zw. z art. 38 pkt 1a KRSU w zw. z art. 5 § 5 KSH wydają się stosunkowo jednoznaczne. Wszystkie przywołane wyżej przepisy stanowią o stronie internetowej podmiotu (spółki), w dotychczasowej literaturze utożsamianej z witryną internetową, i to ona podlega ujawnieniu w rejestrze przedsiębiorców. Na tej stronie (witrynie) mają się natomiast znaleźć – jak stanowi ustawa „w wydzielonym miejscu” – informacje i ogłoszenia wymagane przez przepisy prawa lub postanowienia statutu. Należy uznać, że ustawodawca celowo posługuje się tak pojemnym sformułowaniem, aby w zależności od sytuacji i decyzji podmiotu umożliwić operowanie różnymi rozwiązaniami technicznymi. Podobnie jak uprzednio w odniesieniu do spółek publicznych, tak i dzisiaj za dopuszczalne należy zatem uznać zarówno zamieszczanie informacji i ogłoszeń skierowanych do inwestorów bezpośrednio na stronie głównej (Home Page) korporacyjnej witryny internetowej, jak również – co zdecydowanie dominuje w praktyce – na wyodrębnionej stronie szczegółowej odnoszącej się do relacji inwestorskich, do której odsyła czytelnie wyodrębniona zakładka lub link znajdujący się na stronie głównej, niekiedy wraz z odnośnikami do najnowszych ogłoszeń. Rozwiązanie takie jest czytelne również dlatego, że – jak już wskazano – adres domenowy strony głównej (przykładowo: www.ABCspolka.pl), uzupełniony o dodatkowe rozwinięcie, stanowi zazwyczaj element adresu strony szczegółowej (podstrony) skierowanej do akcjonariuszy (www.ABCspolka.pl/relacje_inwestorskie).
Po trzecie – przepisy art. 5 § 5 KSH oraz art. 47 ust. 1 KRSU, być może ze względu na dotychczasowe doświadczenia i stosunkowo stabilną linię interpretacyjną, są jednolicie interpretowane w praktyce, w której w Dziale I rejestru przedsiębiorców ujawnia się, w zdecydowanej większości przypadków, adres strony głównej korporacyjnej witryny internetowej. Muszę zresztą przyznać, że w trakcie swojej praktyki zawodowej nie spotkałem się nigdy z przykładem odmiennym.
Po czwarte – wyłącznie w kategoriach judicial fiction należy ujmować perspektywę zastosowania przez sąd rejestrowy, w razie wnioskowania o ujawnienie w KRS adresu głównej strony internetowej zamiast – rzekomo wymaganego – adresu strony skierowanej bezpośrednio do inwestorów (akcjonariuszy) instrumentów, jakimi dysponuje on w ramach postępowania przymuszającego, z rozwiązaniem spółki włącznie (w oryginale jest mowa o „likwidacji przedsiębiorstwa bez postępowania likwidacyjnego”). Podstawą do zastosowania przez sąd rejestrowy grzywny czy też innych środków w ramach postępowania normowanego przez art. 24 i n. KRSU jest stwierdzenie, że wniosek o obligatoryjny wpis do rejestru nie został złożony mimo upływu terminu. Groźba ta może wystąpić zatem dopiero wówczas, gdy spółka stosownego wniosku nie zgłosi (o czym poniżej). Z kolei przesłanką wykreślenia podmiotu z rejestru bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego (czego nie należy mylić z przesłankami wszczęcia postępowania w tej sprawie) jest stwierdzenie, że podmiot ten nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności (art. 25d ust. 1 oraz art. 25a ust. 1 KRSU). Tymczasem, jeżeli w praktyce wystąpiłaby mało prawdopodobna sytuacja, w której orzecznik miałby inne od wnioskodawcy zdanie na temat dopuszczalności ujawnienia w KRS mniej lub bardziej szczegółowego adresu strony internetowej spółki, może to być co najwyżej podstawą dla oddalenia wniosku o wpis do rejestru w tym zakresie, co umożliwi wnioskodawcy złożenie właściwego środka zaskarżenia.
Wątpliwości – tak, ale innego rodzaju
Na tym tle pojawia się nieco inne zagadnienie, a mianowicie pytanie o termin, w jakim należy wykonać obowiązek ujawnienia w rejestrze przedsiębiorców adresu strony internetowej spółki, wprowadzony na podstawie art. 47 ust. 1 KRSU w zw. z art. 5 § 5 KSH.
Ustawa zmieniająca nie daje, niestety, wyraźnej odpowiedzi na to pytanie. W jej przepisach przejściowych brak regulacji będącej odpowiednikiem chociażby art. 33-35 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 398 ze zm.). Wskazówki w tej mierze brak również w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej (druk sejmowy nr 3541/VIII kad.), w którym wskazano wyłącznie na ratio tego rozwiązania:
„Do urzeczywistnienia korzyści wynikających z wprowadzenia obowiązku prowadzenia przez spółki akcyjne i spółki komandytowo-akcyjne stron internetowych niezbędne jest jednoczesne wprowadzenie obowiązku ujawniania przez te podmioty informacji o adresie tej strony w Krajowym Rejestrze Sądowym. Ujawnienie tej informacji dla pozostałych podmiotów jest jedynie fakultatywne. Wprowadzenie wymogu ujawniania informacji o adresie strony internetowej dla spółek akcyjnych i spółek komandytowo-akcyjnych ma na celu zapobieżenie sytuacji, w której akcjonariusz nie ma dostępu do informacji o spółce, gdyż nie zna adresu strony internetowej spółki. Podstawę prawną obowiązku ujawniania informacji o adresie strony internetowej dla spółki akcyjnej i spółki komandytowo-akcyjnej przewidziano w art. 47 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym”.
Alternatywą mogłoby być zastosowanie art. 22 KRSU, zgodnie z którym:
„Wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”
– z założeniem, że owym „zdarzeniem” jest zmiana stanu prawnego i brzmienia art. 47 ust. 1 KRSU. Dawałoby to podstawę dla wniosku, że spółki akcyjne i komandytowo-akcyjne powinny były zgłosić do rejestru przedsiębiorców adresy swoich stron internetowych do dnia 8 stycznia 2020 r.
W świetle wykładni językowej przepisu i dotychczasowej praktyki legislacyjnej rozwiązanie to można jednak uznać za dyskusyjne. Przez „zdarzenie”, o którym mowa w art. 22 KRSU, rozumiano bowiem do tej pory skonkretyzowany stan faktyczny odnoszący się do danego podmiotu rejestrowego (zmiana w składzie organów, ustanowienie prokurenta, utworzenie oddziału itd.). Termin wykonywania nowych obowiązków zgłoszeniowych wynikających ze zmian prawa ustrojowego (KSH) lub rejestrowego (KRSU) powinien być natomiast wskazany w odpowiednich przepisach przejściowych, których w analizowanym przypadku – jak wskazano – brak.
W tej sytuacji istniejącym spółkom akcyjnym i komandytowo-akcyjnym, które jeszcze nie wykonały obowiązku ujawnienia w KRS adresu strony internetowej należy zatem rekomendować złożenie stosownego żądania w najbliższym możliwym terminie, celem redukcji kosztów optymalnie przy okazji składania innych wniosków – warto bowiem wskazać, że wpis ten nie został zwolniony od opłat. Wobec treści art. 402 § 1 i art. 4021 § 1 oraz art. 5 § 3 i 5 KSH z ostrożności należy zalecać dokonanie takiego zgłoszenia w terminie umożliwiającym ujawnienie adresu strony internetowej spółki przed datą zwołania najbliższego walnego zgromadzenia akcjonariuszy (pamiętając przy okazji, że w roku 2020 termin do odbycia takiego zgromadzenia został przesunięty na 31 sierpnia). Poza sporem wydaje się natomiast to, że niezależnie od ujawnienia adresu strony w rejestrze, od 1 stycznia 2020 r. powinna ona być już dostępna oraz zawierać dane i informacje wymagane przez przepisy prawa i statutu. Orzecznikom – wobec braku możliwości jednoznacznego ustalenia terminu wykonania analizowanego obowiązku – należy zaś poddać pod rozwagę wstrzemięźliwość w uruchamianiu postępowań przymuszających zmierzających do jego wyegzekwowania.
Wnioski – dość oczywiste
W konkluzji, co do tytułowego zagadnienia należy zdecydowanie opowiedzieć się za rozwiązaniem, zgodnie z którym w rejestrze przedsiębiorców należy ujawnić adres głównej strony internetowej spółki, na której informacje i ogłoszenia skierowane do inwestorów można zamieszczać bądź to bezpośrednio, bądź też – co też zdecydowanie dominuje w praktyce – na której powinna znaleźć się czytelnie wyodrębniona zakładka lub link odsyłający do relacji inwestorskich. Takie też rozwiązanie jest powszechnie i prawidłowo stosowane w praktyce obrotu. Ewentualne wątpliwości mogłyby dotyczyć wyłącznie sytuacji, w której – informacje dla akcjonariuszy były celowo „zakopywane” na stronie internetowej spółki, a więc zamieszczane w sposób skrajnie nieczytelny, istotnie utrudniający ich odnalezienie.
Sumując, warunki funkcjonowania przedsiębiorstw na współczesnym, wymagającym i zmiennym rynku niewątpliwie przysparzają menedżerom wielu powodów spędzających sen z powiek. Nie wydaje się jednak, aby sposób ujawnienia w rejestrze przedsiębiorców adresu strony internetowej spółki miał być jednym z nich.
Autor: Dr hab. Andrzej Herbet, prof. KUL, Radca prawny
*Artykuł jest skróconą wersją polemiki ze stanowiskiem wyrażonym na łamach Dziennika Gazeta Prawna i w pełnej wersji został opublikowany również na stronie internetowej tego dziennika.
