Pandemia wirusa SARS-Cov-2 spowodowała wprowadzenie administracyjnoprawnych ograniczeń i zakazów dotyczących w głównej mierze możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Działania te niewątpliwie negatywnie wpłynęły na sytuację ekonomiczną wielu podmiotów działających na rynku. W celu zapobieżenia całkowitej zapaści gospodarczej niezbędna była interwencja organów państwa, przejawiająca się we wprowadzaniu różnego rodzaju form wsparcia, takich jak: dodatkowe świadczenia, pożyczki, dotacje, ulgi lub zwolnienia.
Ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568; dalej: ZmCOVID-19U), w ramach tzw. tarczy antykryzysowej wprowadzono możliwość skorzystania ze świadczenia postojowego. Celem tej formy pomocy jest zrekompensowanie utraty przychodów podmiotom, które kwalifikują się do jej uzyskania. Początkowo ustawodawca przewidział, że świadczenie to będzie jednorazową formą wsparcia, jednakże
w obecnym stanie prawnym, po wejściu w życie ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 695), czyli tzw. tarczy finansowej, wprowadzono możliwość jego ponownego przyznania.
Do kogo skierowane jest wsparcie?
Beneficjentami świadczenia postojowego, zgodnie ze zmienionymi ww. nowelizacjami przepisami ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 ze zm.; dalej: COVID-19U), są osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (przedsiębiorcy) oraz osoby wykonujące umowę cywilnoprawną (umowę agencyjną, umowę o dzieło, umowę zlecenia, bądź inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia). Zgodnie z art. 15 zq ust. 3 COVID-19U, świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia pandemii koronawirusa doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.
Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby otrzymać świadczenie?
Aby zostać objętym świadczeniem postojowym jako przedsiębiorca, niezbędne jest: (a) prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub przepisów szczególnych (o świadczenie ubiegać się mogą również osoby, które korzystają z Ulgi na start oraz osoby, które korzystają z ulg w ramach Małego ZUS plus); (b) doznanie przestoju w prowadzeniu działalności gospodarczej, w następstwie wystąpienia COVID-19; (c) podleganie ubezpieczeniu społecznemu wyłącznie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (o świadczenie nie mogą się zatem ubiegać osoby łączące prowadzenie działalności gospodarczej z innym tytułem do ubezpieczenia, w szczególności z tytułu umowy o pracę).
Ponadto, wskazać należy, że świadczenie przysługuje wyłącznie przedsiębiorcy, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej przed dniem 1 lutego 2020 r.
Przeprowadzona w kwietniu nowelizacja ZmCOVID-19U przyniosła istotną zmianę warunków, które zobowiązany jest spełnić przedsiębiorca ubiegający się o przedmiotowe świadczenie. Ustawodawca zniósł bowiem górną granicę przychodu, jaki mógł osiągnąć przedsiębiorca w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku (uprzednio przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie mógł być wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia).
Co z osobami wykonującymi umowy cywilnoprawne?
Osoba wykonująca usługi na podstawie umowy lub umów cywilnoprawnych może uzyskać wsparcie, jeśli – po pierwsze – zawarła taką umowę przed 1 kwietnia 2020 r. (przed kwietniową nowelizacją ZmCOVID-19U wniosek o świadczenie mogła złożyć wyłącznie osoba, która zawarła umowę przed 1 lutego 2020 r.). Kolejnym warunkiem jest nieprzekroczenie przez osobę uprawnioną ustalonej, górnej granicy przychodu. Przychód ten w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie może przekroczyć kwoty 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS obowiązującego na dzień złożenia wniosku, tj. 15 595,74 zł.
Ponadto, warunkiem uzyskania świadczenia – podobnie jak w przypadku przedsiębiorców – jest niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.
W jakiej wysokości można uzyskać wsparcie?
Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 2080 zł – co stanowi 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r., albo w wysokości 1300 zł – co stanowi 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r.
Przedsiębiorca uzyska świadczenie w pełnej wysokości, tj. w kwocie 2080 zł, gdy spełni następujące warunki: (a) rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 lutego 2020 r.; (b) nie zawiesił prowadzenia działalności; (c) przychód z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu, który przedsiębiorca uzyskał w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc lub też: (a) rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 lutego 2020 r. oraz (b) zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej po 31 stycznia 2020 r.
Świadczenie w niższej wysokości, tj. 1300 zł zostanie natomiast przyznane w sytuacji, gdy (a) przedsiębiorca rozlicza podatek kartą podatkową i (b) korzysta ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług.
Osoba wykonująca umowę cywilnoprawną może otrzymać świadczenie w wysokości 2080 zł. Jednakże w sytuacji, gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe wynosi do 1299,99 zł, czyli mniej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r., świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania tych umów cywilnoprawnych.
Gdzie złożyć wniosek i w jaki sposób?
Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby uprawnionej. Przedsiębiorca składa wniosek o świadczenie postojowe, we własnym imieniu, na formularzu RSP-D do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawodawca ustalił przy tym maksymalny termin, do którego można złożyć wniosek o przyznanie świadczenia. Będzie można to uczynić najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane.
Wniosek można przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na cztery sposoby: (1) drogą elektroniczną przez PUE ZUS; (2) drogą elektroniczną przez PUE ZUS, za pośrednictwem strony gov.pl; (3) za pośrednictwem poczty; (4) osobiście, wrzucając wniosek do skrzynki na dokumenty znajdującej się w placówce właściwego Oddziału ZUS.
W przypadku osób wykonujących umowy cywilnoprawne sytuacja kształtuje się nieco odmiennie. Wniosek w ich imieniu składa bowiem – odpowiednio – zleceniodawca bądź zamawiający, również do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i na formularzu RSP-D. Ponadto, do wniosku należy dołączyć oświadczenie osoby uprawnionej do uzyskania świadczenia, że nie podlega ona ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz wskazać kwotę przychodu z innych umów. Co istotne w sytuacji, gdy osoba uprawniona zawarła więcej niż jedną umowę cywilnoprawną, do każdej z tych umów należy złożyć odrębny wniosek oraz załączyć kopie umów. Sposób przekazania wniosku przez zleceniodawcę/zamawiającego jest identyczny jak w przypadku przedsiębiorcy (zob. wyżej).
Organ dokona wypłaty świadczenia niezwłocznie po ustaleniu prawa do świadczenia i wyjaśnieniu ewentualnych wątpliwości związanych z wnioskiem. Wypłata jest dokonywana w formie bezgotówkowej na wskazany przez uprawnionego rachunek bankowy. Ustawodawca ponadto wskazał, że świadczenie postojowe nie podlega zajęciu egzekucyjnemu oraz nie można dokonać z niego żadnych potrąceń.
Czy ponowna wypłata zostanie dokonana automatycznie?
Warto pamiętać, że w przypadku przedłużania się podstaw do wypłaty świadczenia postojowego ponowne ustalenie prawa do tego świadczenia i wypłata wsparcia nie zostaną dokonane z urzędu. Chcąc ponownie otrzymać wsparcie, osoba uprawniona będzie zobowiązana złożyć stosowne oświadczenie, że sytuacja materialna wskazana we wniosku nie uległa poprawie. Zgodnie z dodanym art. 15 zua COVID-19U, wypłata świadczenia postojowego może zostać dokonana po raz kolejny, nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty świadczenia postojowego po raz pierwszy. Aktualnie świadczenie postojowe można uzyskać nie więcej niż trzykrotnie.
W razie pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.
Autorka: apl. radc. Beata Cichosz
